84 milyona hizmet eden ,yaz kış demeden, bayram seyran dinlenmeden, ne ölüsüne ağlayıp ne de dirisine gülen, şoförlerin sığındığı, çocukların sevindiği, buluşmaların gerçekleştiği, zamların günah keçisi, maliyenin tahsilatçısı, çiftçinin umut kapısı, madencinin can yoldaşı, bankaların yolunacak tavuğu, dağıtım şirketlerinin postası ülkenin dört bir yanına dağılmış yaklaşık 14.000 yetim ,öksüz akaryakıt bayi ağından oluşan sektörümüz 250-300 milyar tl yıllık cirosu olan ve 200-250 bin kişi civarında insanımızı istihdam eden kocaman bir sektördür.
Anlatmakla bitiremeyeceğimiz bu kadar özeliği olan Akaryakıt İstasyonlarımız ne yazık ki kendi sorunlarını dile getiremiyor ve haklarını arayamıyordu.
Sektörün sorunları için ve haklarını aramak adına kurulduğunu iddia eden STK’lar bir müddet sonra gaflet ve delalet içerisinde kendi menfaatlerine yöneliyorlardı. Bizde bu kadar mağdur edilen ekonominin lokomotifi olan bir sektörün sesi soluğu ve takipçisi olmak için geçtiğimiz aylarda EPİDER(Enerji ve Petrol Piyasası İşverenler Derneği) ni kurduk. Çok ciddi katılım ve ilginin olduğu dernek genel kurulunda Başkan, yönetim ve hukuk müşavirimizi belirleyip yola koyulduk. Çok kısa bir zamanda 1800 üyeye ulaştık.
Dernek başkanımız Sayın Belma Buran, toplamda 18 yıllık sektör bilgisine sahip olup sektörün tek toptancı kadın bayisidir. 2013 yılından beri sosyal medyada yaptığı sektör bilgilendirmeleri ile 14000 bayinin saygısını ve takdirini kazanmıştır. Sektörün tek kadın girişimcisi ve erkek egemen sektörün ilk ve tek kadın lideridir. Kanunları sırtımızda bir sopa olarak lehine kullanan dağıtım şirketlerinin karşısında dimdik durmak, bayilerin çıkarlarını savunmak ve gerektiğinde sesimizi en üst tondan duyurmak adına dernek kuruluşu ile sektör de sadece STK temsilcisi olarak görev yapmaktadır ve bu yolda kararlılıkla ilerlemektedir.
Amacımız tamamen bu 14 bin ekmek kapısının kapanmaması, daha iyi şartlarda ve koşullarda tüketiciye hizmet vermesi, bayi kar marjlarını artırarak bankalar, dağıtım şirketleri ve kurumların elinde oyuncak olunmamasıdır.
a)- DAĞITIM ŞİRKETLERİ;
-Dağıtım Şirketleri zam olacağı günler Tüpraş’ın kota uygulaması var diyerek zaman zaman tankerlere dolumu yavaşlatmakta ve bazen de vermemektedirler. Dağıtım Şirketlerine hiçbir yaptırım hakkımız yokken;
-Bayi olarak herhangi bir gerekçe ile 7/24 açık istasyonlarımızda akaryakıt ve lpg otogaz satışı yapmamamız ilgili kanunlar nezdinde suçtur.
-Dağıtım Şirketleri anlaştıkları bankalardan çiftçilere bayileri aracılığıyla, 5 ay, % (0) SIFIR vade farkıyla akaryakıt ve lpg otogaz sattırmaktadırlar ( Bu satış tutarının bayilerin hesaplarına, bankaların geri ödeme şartları;
1- Madde- KESİNTİSİZ GERİ ÖDEME
BEŞ AY (150 gün bankada blokajda kalması gerekir)
2-Madde- KOMİSYON ÖDENEREK GERİ ÖDEME
(% 7’ den % 14’e varan oranlarda pos satışı tutarından % … ( O gün geçerli olan oran neyse) oranında pos komisyonu adı altında kesinti yapılmaktadır.)
Bu komisyonları bayiler olmayan karından feragat ederek ödemek zorundadır. Ya da çiftçiye satış yapamamaktadırlar.
3-Madde-SÖZLEŞMELER
5015 sayılı kanun gereği Dağıtım Firmaları ile sözleşme yapmak zorundadır.
5015 Sayılı Kanunun 8. Maddesi şu şekildedir.
‘’Bayiler
Madde 8- Bayi lisanslarına ilişkin düzenlemeler (teknik, güvenlik, kapasite, çevre vb.) Kurum tarafından yapılır. Bayiler, dağıtıcıları ile yapacakları tek elden satış sözleşmesine göre bayilik faaliyetlerini yürütürler.’’
Bu sözleşmeler; epdk’ya incelenmek üzere önceden boş olarak verilmektedir.
-Dağıtım Şirketleri EPDK’ye tek tip sözleşme verilebildiği gibi BİRDEN FAZLADA VERİLEBİLİR.
-EPDK Kurumu tarafından bu sözleşmelerin 6098 SAYILI BORÇLAR KANUNU’na uygun olup olmadığını incelenmelidir.
-Burada hiç yatırım yapmadığı hiçbir ariyet (emanet) (pano, ışıklı levha veya totem gibi) vermediği bayileri ile sıfırdan imar ettiği bayiler AYNI SÖZLEŞMEYE İMZA ATMAK ZORUNDADIRLAR. Buna gerekçe olarak da EPDK’YA TEK TİP SÖZLEŞME SUNULDU EPDK BAŞKA SÖZLEŞME KABUL ETMİYOR (YALANI KARŞIMIZA YAPTIRIM OLARAK ÇIKARILMAKTADIR) (4054 SAYILI KANUNUN 6. MADDE’Sİ BURADA YOK SAYILMAKTADIR.)
b)- BAYİLER;
1-Madde- Banka Komisyonu
Bayiler istasyonda satılan herhangi emtiadan kredi kartı ile yapılan ödeme için komisyon alamazlar bu kanunen yasaktır. Kayıt dışı satışın önlenmesi için; satılan emtianın belgelenmesi gerekir. Devletin vergi kaybına uğramaması ve kaçakçılığın kayıt altına alınabilmesi için, banka kartı, kredi kartı ve pos ödeme cihazı ile yapılan ödemeler çok önem arz etmektedir.
Bunlar hepsi bir belgedir. Fakat satış tutarını blokaj olmadan ertesi gün hesaba geçmesini istediğimizde banka komisyon oranları çok yüksektir. Burada bayiler lehine pos ödeme faiz oranları için bir düzenleme yapılması talebimizdir.
2-Madde- Dağıtım Şirketleri Banka Komisyonu Ve Diğer Masraflar Bayiler, Dağıtım Şirketlerinden kredi kartı ile akaryakıt yada lpg otogaz almak isterlerse Komisyon ödemek zorundadırlar. Bu durum Dağıtım Şirketlerine göre olağan bir durumdur.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ
TBMM ( İyi niyetli bir şekilde ) Akaryakıt ve Lpg sektörünü disipline etmek için;
04 Aralık 2003 Tarihinde 5015 Sayılı PETROL PİYASASI KANUNU
2 Mart 2005 Tarihinde 5307 Sayılı SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZLARI (LPG) PİYASASI KANUN’ unu çıkarmıştır. Bu kanunların (5015-5307) her ikisinde de; Bayiler, dağıtıcıları ile yapacakları tek elden satış sözleşmesine göre bayilik faaliyetlerini yürütürler ibaresi mevcuttur. Kanun gereği bu sözleşmeleri yaptıktan sonra bayiler, Dağıtım şirketlerince kanunda olmayan bir sürü yaptırımlara maruz kalmaktadır.
Örnek; EPDK Kurul Kararı 27-06-2007 tarihli 1240 sayılı karar gereği otomasyon cihazları kurulumu ve bakımı, takibi gibi sorumluluklar tamamen Dağıtım Şirketlerinde iken bunların faturaları bayiye ödetilmektedir. (otomasyon bedeli, haberleşme bedeli, servis ücreti, ulusal stok maliyeti, dolum sigorta bedeli, kur farkı gibi çeşitli isimler adı altında bayiye fatura edilmektedir.) Bu durum 7 Aralık 1994 tarihinde TBMM’ce çıkarılan 4054 Sayılı REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN’un 6. MADDESİ ’’Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması
Madde 6- Bir veya birden fazla teşebbüsün ülkenin bütününde ya da bir bölümünde bir mal veya hizmet piyasasındaki hâkim durumunu tek başına yahut başkaları ile yapacağı anlaşmalar ya da birlikte davranışlar ile kötüye kullanması hukuka aykırı ve yasaktır. ’’ Maddesi ile çelişmektedir. REKABETİN KORUNMASI KANUNU’NA aykırı olarak Dağıtım Şirketleri aralarında gizlice anlaşarak karlılıklarını korumayı amaç edinmişlerdir. Tamamen keyfi gerekçelerle şirket politikası vb. çeşitli sebeplerle farklılıklar göstermek suretiyle bayi karları tabana kadar çekilmektedir.
c)-BAYİ KARLILIKLARI;
Önceden % 20 civarında olan kar marjları ile çalışılmaktaydı. Şu anda % 4,37 civarındadır. Dağıtım Şirketleri bu karlılıkları yukarıda sayılan gerekçelerle vermemektelerdir. Zaman zaman EPDK Kurumu tavan fiyat politikası uyguladığında bile Dağıtım Şirketleri burada ki düşüşü Bayilerine yansıtmaktadır kendileri karlarından feragat etmemektedirler. Sektör el bazlı karlılıklarımız kuruş olarak belirlenmektedir. Enflasyon ve döviz kurundaki artışlar tüm masraf, gider ve maliyetlerimizi arttırdığından karlılıklarımızda eritmiştir. İstasyonun günlük maliyetleri her geçen gün artmaktadır.
Akaryakıt bayilerinin pandemiden sonra oluşan ekonomik tablo nedeniyle kar payları % 20’den kademe kademe azalarak bugün % 4.37 seviyelerine kadar düşmüştür. Giderleri ise bu süre içinde çok yükselmiştir.
Örneğin;
personel giderleri % 51,60
elektrik giderleri %135,2
kredi kartı ile yapılan satışlar için bankalara ödenen POS komisyonu giderleri % 95,3
işletme giderleri % 96
taşıt tanıma satışlar gideri %102,7 oranında artmıştır.(Bu sorun Yakın zamanda Çözülmüştür.)
Brüt giderlerimiz % 7,71 iken, brüt karımız % 4.37’dir.
Bu demek oluyor ki; günde ortalama 10 bin litre satış yapan bir istasyon %3.34 zarar etmektedir.
Ana gider kalemlerimiz içinde bulunan;
Çözüm Önerilerimiz;
Kar marjlarının yükseltilmesini talep ederken aslında bizlerin sırtına yıkılmış gereksiz yüklerin sırtımızdan alınması bile bizler için nefes olacaktır. Elektriğe gelen % 127 oranında zam ile neredeyse her noktasında elektrik kullanan istasyonlarımızın fatura bedelleri de bu oranda maliyetlere yansımıştır. En azından elektriğin bu kadar yoğun kullanıldığı ve 24 saat hizmet veren sektörümüze elektrikte bir ıskonto sağlanabilir.
Ülkemizde fiyatlar her gün, her ay, her yıl değişir ancak bizler bayilik sözleşmelerimizi 5 yıllık yaptığımız için yükselen maliyetler ve fiyatlar altında ezilerek sermayemizden yeriz. Bu sebeple de karlılıklarımız her yıl enflasyon oranında revize edilmelidir.
7318 nolu VUK ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun 30.Nisan.2021 tarihli resmi gazetede yayımlandı. Söz konusu kanunun uygulama esasları ise 02.Eylül.2021 tarihli ve 31589 sayılı resmi gazetede yayımlanan 531 seri nolu VUK genel tebliği ile belirlenmiştir. Buna göre;
1)Yeni işe başlayan mükellefler (02.Eylül.2021 tarih ve sonrası lisans alanlar) sahip oldukları lisans sayısına bakılmaksızın petrol lisansları için 1 milyon tl, Lpg lisansı için 500 bin tl teminat verecek. Bu teminat lisansın yayınlandığı tarihten itibaren 1 ay içinde verilmesi gerekiyor.
2)Faaliyeti öteden beri devam eden mükellefler, sahip oldukları lisans sayısına bakılmaksızın. bir önce ki hesap dönemine ilişkin olarak verilen yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamesi ile bildirilen yıllık BRÜT satışların toplamının %1’i oranında teminat verecek. Bu teminatın 31.Mayıs.2022 tarihine kadar verilmesi gerekiyor.
Teminat uygulamasının sektörde yarattığı sıkıntılar;
Yeni kurulan bir şirketin bankalardan teminat mektubu alması için 1 aylık sürenin yetersiz olduğunu, yine teminat olarak gayrimenkul verilmesi halinde gayrimenkulün değerinin tespitinin ve tapu işlemlerinin 1 aylık bir süreçte yapılmasının mümkün olamadığı hususları göz önüne alınarak sürenin 3 aya çıkarılması talebimizdir.
Bankadan alınacak bir mektup başvuru yazısı sunulması veya ipotek verme iradesinin vergi dairesine yazılı olarak bildirilmesi halinde teminat landırma işlemi devam eden lisans sahipleri için geçici durdurma işleminin belirli bir süre uygulanmaması talebimizdir.
Çözüm Önerilerimiz;
1)Bayiler dağıtım şirketleriyle 5 yıllık sözleşme imzalarken istasyonları için de kira sözleşmesi düzenliyor ve dağıtım şirketleri istasyonlara sözleşme süresi boyunca kira şerhi veya intifa koyuyor. Bu nedenle bayiler istasyonlarını teminat olarak gösteremiyor. Yeni bir düzenleme yapılarak kira şerhi veya intifa konulmuş istasyonlar da teminat olarak kabul edilmeli.
2)Teminatını öngörülen sürede yatırmayanlara ceza kesilmeden önce ihtar mekanizması devreye konulmalı ve ihtardan sonra en az 90 günlük bir süre verilmeli.
3)Teminat mektubu süresiz değil, 5 yıllık olmalı. Zira akaryakıt bayilerinin sözleşme süreleri 5 yıl. 5 yılın sonunda aynı dağıtıcı veya başka bir dağıtıcıyla anlaşıp, yeniden 5 yıllık bir sözleşme imzalıyor. Kaldı ki bankalardan süresiz mektup almak neredeyse imkansız.
4)Bazı bayilere öngörülen sürede teminatı yatırmadığı için 25 bin liranın yanı sıra cironun binde 3 ‘ü kadar ceza da kesilmiş. Bir suça iki ceza birden verilmemeli.
Şu an mevcut lpg dolum ağızları araç altlarına gizlenmiş durumdadır. Yeni nesil araçlarda ki gibi dolum ağızları benzin depo kapağını yanına montaj yapılması talebimizdir. TÜVTÜRK aracılığıyla bu durum kontrol altına alınabilir araç muayene de ağır kusur, yaptırım vb. gibi. İstasyon çalışanları can güvenliği sebebiyle bu durumdan çok sık şikayet etmektedirler ;
1- Dolum ağızları yere yakın, tampon altında ve ters pozisyonda olduğu için dolum tabancasını araca lpg otogaz ikmali için takıncaya kadar lpg gaz kaçağı olmaktadır. Lpg otogaz ( 9-10 BAR) civarında sıkıştırılarak sıvı hale getirilmektedir gaz kaçağı sırasında oksijenle temas etmektedir. Bu durumda yanma, parlama, patlama veya infilak ile sonuçlanabilmektedir.
2- İstasyon çalışanlarının can güvenliği açısından, kimi zaman dizlerini yere koyarak, kimi zamanda hatta yatar pozisyona gelerek lpg dolum ağzına ikmal tabancasını bağlamak zorunda kalmaktadırlar. Kötü niyetli kişilerce yere eğildikleri sırada kafalarına sert bir cisimle vurarak onları etkisiz hale getirdikleri vakalar sık sık yaşanmaktadır. Bu durumda can güvenlikleri tehlikeye düşmektedir.
f)- SELF SERVİS İSTASYONLARA GEÇİŞ;
Elektrikli Araç Şarj İkmal İstasyonlarında, olduğu gibi ivedilikle istasyonların self servise geçebilmelerinin önü açılması gerekir. Kanuni ve teknik altyapının bir an önce hazır hale getirilip müşterinin kendisi yakıt ikmalini yapabilmelidir.
İSTASYONLARDA ÇALIŞACAK İŞÇİLER BU İŞİ BEĞENMEMEKTEDİRLER. ÇALIŞILCAK EN SON İŞ KOLU OLARAK BU İŞİ GÖRMEKTEDİRLER.
Pompacı olarak çalışacak insan bulunmaması sektörün en temel sorunlarının başında gelmektedir
EPİDER (Enerji ve Petrol Piyasası İşverenler Derneği)
#EPDK #Epider #Petrolpiyasasi #akaryakıtistasyonları #petroldağıtımşirketleri #akaryakıtbayileri #belmaburancamcı
