EPGİS Genel Başkanı Fesih AKTAŞ, üyeleri adına Elektronik Sistem İle Mal Satışıyla ilgi yaşanan sıkıntı ve önerilerini dile getirdi. Bu önerileri tüm dağıtıcı firmalara bir yazı ile bildirdi.
EPDK’nın, Nisan 2015 tarihinde kamu görüşüne açmış olduğu, “Akaryakıt Fiyatlarına İlişkin Kurul Kararı Taslağı”’nın, 2nci maddesinin 1nci fıkrasına göre;
“01/01/2016 tarihinden itibaren, elektronik sistemlerle kullanıcıların istasyonlarda yapılacak akaryakıt satışlarında uygulanacak indirim oranı ilgili dağıtıcının kâr marjından uygulanır. Bu satışlar için bayilerden indirime katılması istenemez ve bayinin kâr marjından herhangi bir indirim yapılamaz.”
Her ne kadar bahse konu taslak metinde bu şekilde bir açıklama gelmişse de konu hasır altı edilerek, kurul tarafından karara dönüştürülememiştir. Bunda güçlü bir lobiye sahip olan Özellikle 5 büyük diye tanımlanan akaryakıt dağıtım şirketlerinin muhtemel baskısı etkili olmuştur ve doğaldır da zira bu pastanın % 90 bu şirketlerce paylaşılmaktadır. Bahse konu pastanın büyüklüğü tahmini 2.5 – 3 milyon m3’tür.
Bize göre gayet adil olan bu taslak çalışması etkinleştirilemediğine göre, yeni bir çalışma yapmak ve konuda tüm taraflar arasında bir uzlaşı zemini yaratmak gerekliliği hasıl olmuştur.
Belirtmek isteriz ki, bu tür satışlar günümüz akaryakıt pazarının konjonktürü ele alındığında artık akaryakıt satışlarının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiş bulunmaktadır. Değişime karşı koymaya çalışmak ancak abesle iştigaldir. Ancak durumun adilane şekilde uygulamada olduğunu söylemek de bir o kadar zordur.
Ticaret Kanununun ilgili maddesi incelendiğinde, gerçek kişilerin tacir sıfatını kazanabilmesi için üç temel unsurun bir arada bulunmasının gerekli olduğu görülmektedir. Bunlar;,
– Bir ticari işetmenin varlığı
– Ticari işletmenin işletilmesi
– İşletme faaliyetlerinin kısmen dahi olsa kendi adına yapılmasıdır.
Günümüzde bahse konu satışlarda sistem genellikle dört paydaş arasında çalışmaktadır.
– Ana Dağıtım Şirketi
– Elektronik Sistem Distribütörü
– Bayii
– Son Kullanıcı yani Müşteri
Ne yazık ki reel uygulamada, gerçekleşen satışın ticari şartları Bayii dışarıda bırakılarak Ana Dağıtım Şirketi, Distribütör ve Müşteri arasında paylaşılmakta, basiretli olması beklenen tacir yani bayi konudan haberdar edilmemektedir. Yukarıdan da anlaşılacağı üzere, şeffaflığı yok eden bu uygulama ticaretin ve basiretli tacir olmanın ruhuna direk olarak aykırıdır. Günümüzde Distribütörlük uygulamalarının öyle örnekleri vardır ki bu satışları gerçekleştirmek için artık sektör içinden bile olmaya gerek yoktur.
Bize göre;
1- Mutlaka paylaşımda ŞEFFAFLIK ilkesi sağlanmalıdır. Yani bayi dağıtıcı ve arada bulunan pazarlayıcı kuruluşun tüm kâr paylaşımı taraflarca MUTLAK SURETLE bilinmelidir.
2- Bayii için bir alt kar limiti belirlenmeli ve karın asla bu limitin altına düşmemesi sağlanmalıdır. Bu limit % 4 ün altınada olmamalıdır.
3- Elektronik yöntemle yapılan bu tür satışların mutlaka bayii sözleşmelerinde yer alan satış taahhütüne dahil olması sağlanmalıdır.
4- Bu sistemle yapılan Kamu ihalelerinde bayinin maliyetinin altında satışını zorunlu kılan Distribütor kazanımlarında bayiinin alt kar limiti gözetilip olası eksi hesaplamada bu zarar Ana dağıtım firmasınca karşılanmalıdır.
5- Ana çözüm önerimiz bayi sözleşme ile baştan alacağı kar oranını belirleyip ki mutlaka %4 ten aşağı olmamalı , elektronik sistem müşterisine malı sattığında bayi aldığı malın fiyatından ana dağıtıcıya iade kesip dağıtıcından o ay sattığı miktar kadar anlaştığı yüzdelik üstünden komisyon almalıdır dağıtıcısından.
