OPEC, Dünyadaki petrol rezervinin büyük bir kısmına sahip olan bir örgüttür. 12 üye ülkeden oluşur. OPEC 1960 tarihinde Irak’ın başkenti olan Bağdat şehrinde kuruldu. Merkezi sonra Cenova, sonra da Viyana’ya taşınmıştır.
Örgütün temel hedefi, küresel piyasada istikrarlı ve adil fiyatların sağlanması için üye ülkelerin petrol politikalarını koordine etmek ve birleştirmektir.
Üye olan ülkeler:
Angola, Libya, Nijerya, Cezayir, İran, Irak, Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Venezuela, Ekvator, Endonezya(2009’da üyeliği askıya alındı).
OPEC, bir kartel değil, bağımsız petrol üreten ülkeler arasında işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan bir kuruluştur. Petrol fiyatlarını ve üretim miktarlarını belirlemesi açısından kartel özelliği göstermektedir. Ancak uygulamada örgütün aldığı kararlara uyulmasını fiilen sağlayacak bir mekanizma yoktur.
Gelişmeler
Örgütün Arap ülkeleri petrolü Batılı ülkelere karşı bir silah gibi kullanmak istemişlerdir. 1973 sonları ve 1974 başlarında OPEC, petrol fiyatlarında dört kata yakın oranlarda zam yaptı. Petrole ikinci büyük zam 1979 da yapıldı. Bu gelişmeler sonucunda, örneğin 1969 da varili, 1.84 dolar olan petrolün fiyatı 1980 başlarında spot piyasada 34 dolara kadar yükseldi. Petrol fiyatlarındaki bu aşın yükselme, ithalatçı durumdaki ülkelerde büyük dış ödeme açıklan ve dış borç yükü, iç ekonomilerde ise şiddetli enflasyonla birlikte, işsizlik sorunları doğurmuştur.
Diğer yandan, petrol ihracatçısı ülkeler büyük dolar rezervleri biriktirmişlerdi. “Petro dolar” adı verilen bu fonların Batılı ülke ekonomilerinden çekilip OPEC ülkelerinin kasalarına girmesinin, Batılı sanayileşmiş ülkelerde büyük bir resesyon doğuracağından endişe edilmişti. Fakat beklenen tehlike gerçekleşmedi. OPEC ülkeleri bu petrol dolar fonlarını, büyük ölçüde Batılı sermaye piyasalarına yaptıkları yatırımlarda ve Batı’dan satın aldıkları malların finansmanında kullanmışlardı. Böylece söz konusu fonlar Batılı ekonomilerden çekilmiş olmadı.
